អ្វីទៅជាកំណាព្យ?

១/ ដូចម្តេចដែលហៅថាកំណាព្យ?
ឆ/ កំណាព្យជាកម្រងពាក្យសម្តីដែលជាភាសាដួងចិត្តរបស់កវី ប្រកបដោយពាក្យចួនផ្ទួនរណ្តំ ទៅ​តាមក្រិតក្រមនៃបទនីមួយៗ។

២/ តើធាតុឬលក្ខណៈពិសេសនៅក្នុងកំណាព្យមានអ្វីខ្លះ?
ឆ/ ធាតុឬលក្ខណៈពិសេសក្នុងកំណាព្យមាន «​ ព្យាង/ ពាក្យ/ ឃ្លា និង ល្បះ »។
​
៣/ តើកំណាព្យ និងពាក្យកាព្យដូចគ្នាឬទេ?
ឆ/ មិនដូចគ្នាទាំងស្រុងទេ។ ពីព្រោះ «កំណាព្យជាពាក្យចួនមានក្រិត្យក្រម ដែលជាភាសាដួងចិត្ត
របស់កវី»។ រីឯពាក្យកាព្យវិញ «ជាពាក្យចួនមានក្រិត្យក្រមដូចគ្នា ប៉ុន្តែជាភាសាសំបកក្រៅ» ។

៤/ តើពាក្យកម្រងកែវ ដូចកំណាព្យឫទេ?
ឆ/ ពាក្យកម្រងកែវមិនដូចជាកំណាព្យទេ។ ពីព្រោះពាក្យកម្រងកែវចួនគ្មានក្រិត្យក្រម។

៥/ តើពាក្យចួនប្រជាប្រិយ ជាកំណាព្យឬក៏ជាកម្រងកែវ?
ឆ/ ពាក្យចួនប្រជាប្រិយ មិនមែនជាកំណាព្យទេ ហើយក៏មិនមែនជាពាក្យកម្រងកែវដែរ។ ពាក្យចួន
ប្រជាប្រិយមានពីរគឺៈ 1/ ជាពាក្យសុភាសិត។ ឧ.សំណាបយោងដី ស្រីយោងប្រុស។
                                    2/ ជាពាក្យបណ្តៅ។ ឧ. កេះដីវាយពោះ កេះឆ្អឹងជំនីស៊ី បបោស។

៦/ តើពាក្យក្មេងលេងបិទពួន ជាសុភាសិត ឬជាពាក្យបណ្តៅ?
ឆ/ ពាក្យក្មេងលេងបិទពួនមិនមែនជាសុភាសិត និងជាពាក្យបណ្តៅទេ។​ គឺជាពាក្យ « រាល » ។
ឧ. ត្រាយត្រក ត្រាយត្រេង ប៉ាក់កាអេងណាំនឿក នាងណាចាំទី ក្រឡុកគ្រលី ហូរខ្វាច់។

៧/ តើកំណាព្យខ្មែរកកើតតាំងពីពេលណាមក?
ឆ/ កកើតតាំងពីមុនព្រហ្មញ្ញសាសនា និងព្រះពុទ្ធសាសនាហូរចូលមកប្រទេសកម្ពុជា មកម្ល៉េះ គឺ
     កកើតតាំងពីមុនគ្រឹះសករាជ។

៨/ តើកំណាព្យខ្មែរ កកើតមានប៉ុន្មានដំណាក់កាល?
ឆ/ ការកកើតកំណាព្យខ្មែរមាន៣ដំណាក់កាល គឺ «សម័យមុនអង្គរ, សម័យអង្គរ និងសម័យក្រោយ
     អង្គរ»​ ។

៩/ តើកំណាព្យដែលជាមូលដ្ឋានគ្រឹះ( បទដែលមិនទាន់បំបែក ) ក្នុងដំណាក់កាលនីមួយៗ មាន ប៉ុន្មានបទ?
ឆ/ កំណាព្យជាមូលដ្ឋានគ្រឹះ ទាំង៣ដំណាក់កាលរួមមានៈ
     កំណាព្យមុនសម័យអង្គរមាន២បទគឺ «បទពាក្យ៤កើតក្នុងសម័យនគរភ្នំ និងបទបថ្យាវត្តកើតក្នុង
     សម័យចេនឡា »​ ។
     កំណាព្យសម័យអង្គរមាន៥បទគឺ «បទកាកគតិ, បទព្រហ្មគីតិ, បទពំនោល, បទភុជង្គលីលា និង
     បទបន្ទោលកាក »។
     កំណាព្យក្រោយសម័យអង្គរមាន៧បទគឺៈ « បទពាក្យ៦កើតក្នុងសម័យ ឧដ្តុង្គ / លង្វែក។ រីឯបទ​     ពាក្យ៧, បទពាក្យ៨, បទពាក្យ៩, បទពាក្យ១០, បទពាក្យ១១ និងបទពាក្យ១២ កើតក្នុងសម័យ​     ចតុមុខ »។

១០/ ហេតុដូចម្តេចបានជាយើងដឹងថាបទពាក្យ៤ កើតក្នុងសម័យនគរភ្នំ?
ឆ/ យើងអាចដឹងបាន ដោយកវីរៀមច្បងយើង លោកស្រាវជ្រាវឃើញនៅក្នុងទំនុកចម្រៀងពីបទ​     ភ្លេងអារក្ស និងទំនុកចម្រៀងពីបទភ្លេងប្រពៃណី( ភ្លេងការ)។

១១/ បើដូច្នេះ តើទំនុកចម្រៀងបទ«ហោមរោង»ក្នុងវង់ភ្លេងប្រពៃណីជាកំណាព្យបទអ្វី?
ឆ/  គឺជាកំណាព្យបទពាក្យ៤។

១២/ តើកំណាព្យបទ« ឥន្ទ្រជិត ឬ ឥន្ទជិត » កើតក្នុងសម័យកាលណា?​
ឆ/ បទនេះខ្ញុំទើបនឹងស្រាវជ្រាវឃើញក្នុងឆ្នាំ២០០១ ពុំទាន់បានដឹងពីសម័យកាលទេ។


១៣/ តើការនិពន្ធកំណាព្យអាចយកសំឡេង«ឃោសៈ» ដាក់ឱ្យចួននឹង«អឃោសៈ»បានឬទេ?
ឆ/ មិនអាចដាក់ឱ្យចួនជាមួយគ្នាបានទេ។

១៤/ តើកំំណាព្យខ្មែរយើងដែលជាប្រភេទកំណាព្យសម្រាប់និពន្ធទាំង៧៦បទនោះ នៅបាត់
    កំណាព្យណាខ្លះ?
ឆ/ កំណាព្យទាំង៧៦បទនោះ យើងស្រាវជ្រាវឃើញ៧៤បទហើយ នៅបាត់២បទទៀតគឺៈ
​    « បទទន្សាយទីសទៀស និងមាន់ទឹកបណ្តើរកូន »។
                                                                                                                
                                                                                                          ដោយ វ៉ែន សុន